Dissonant

De afgelopen maanden bereidde mijn koor zich voor op een aantal kerstconcerten. Tijdens de repetities werkten we gestaag de kerstbundel door. Anders dan eerdere jaren, waren het wat meer religieuze klassiekers, omdat we ook in een kerk zouden optreden.

Het was een avond begin november dat we bij een oud, maar voor ons nieuw, lied aankwamen waarin veelvuldig ‘Israel’ zou klinken. Ik voelde enig ongemak. Naast me, wat zenuwachtig geschuifel. Ik keek mijn buurvrouw aan en besloot tóch wat te zeggen: “Mag ik even wat zeggen?” vroeg ik de dirigent. Toen ze opkeek van haar bladmuziek, zei ik voorzichtig dat ik me ongemakkelijk voelde bij het zingen van dit lied. Voor wat volgde, heb ik aan 400 woorden te kort. Samengevat: ik zit nu niet meer in het koor. Mijn stem werd gesmoord.

Voor de zomer had ik pijnscheuten in mijn elleboog. Ik wist welke boodschap ik bij de huisarts zou krijgen. Ik wilde kamperen, dus ik ging niet.

Er springt een lampje aan in de auto.

Er zucht een collega bij een nieuw voorstel.

Iemand spreekt zich uit tijdens een overleg over de aanpak van een bepaald project.

Het gebeurt overal. De dissonanten, geluiden die niet bij de harmonie aansluiten, worden genegeerd. Stil gehouden. Niet alleen door de groep, vaak ook door mensen zelf. De boodschap is niet welgevallig. Zitten plannen in de weg: Kerstconcert! Kamperen! Naar een afspraak moeten! Projecten opleveren! Niet de beweging stoppen, nu!!!

Het vraagt moed van degene die zich uitspreekt. Daarvoor is veiligheid in de groep nodig, of een hang naar social suicide (dank, Olivia Rodrigo). Dat is het gevaar: dat het signaal persoonlijk wordt gemaakt. Niet gek: een mens is makkelijker de mond te snoeren, dan een idee. Degene die het uit, geeft slechts woorden aan dat wat er al is, zo troostte een koorgenoot mij. Het ging niet om mij of om mijn ‘politieke visie’. Het ging om het kúnnen adresseren van ongemak. Daar lijkt, niet alleen in mijn koor, maar helaas op veel plekken geen ruimte voor te zijn.

De dissonanten, alle klanken die afwijken of niet in de verwachting liggen, verdienen meer waardering. Het is geen storing, niet fout en geen persoonlijk verzet. Het is informatie.

Mijn koorvertrek vond plaats in de periode van de landelijke verkiezingen, waarin ook een bepaalde klank heel hoorbaar werd. Alles wat wordt onderdrukt, komt toch een keer naar boven. Begin op tijd met luisteren. Maak er muziek van. Jazz.

Dit is een column, geschreven door Piek Knijff, voor iBestuur Magazine #49.