Column: Onrecht

Op moment van schrijven wordt een claim voorbereid tegen het ministerie van VWS vanwege een groot datalek in de systemen en door het handelen van de medewerkers van de GGD. Wat was uw eerste indruk toen u die krantenkop las? Is het ‘goed’ dat VWS op de vingers wordt getikt? 

Er is een stichting opgericht om gedupeerden collectief bij te staan in de strijd om de compensatie van hun leed. Interessant genoeg worden gedupeerden de komende tijd gevraagd om zich te melden. Wacht even? Hebben de gedupeerden zich verenigd om het onrecht aan te kaarten? Of is er iemand die namens hun belangen een punt wil maken? Of…?

Ik begreep pas kort geleden dat dit soort zaken een manier is om geld te verdienen. Ergens wordt privacy grootschalig geschonden, zoals bij een datalek. Je zoekt een investeerder, richt een stichting op, zoekt aansprekende namen om je bij te staan en gaat draagvlak zoeken bij de ‘zogenaamde’ gedupeerden.

Natuurlijk: de systemen, de toegang en mogelijk de training van medewerkers in deze kwestie lijken niet op orde. Deze gegevens (gezondheidsgegevens!) van burgers hadden nooit gelekt mogen worden. ‘Het was crisistijd’ is geen legitiem excuus.

Waar ik moeite mee heb is de perverse prikkel die in het recht zit. Dat kapitaalinvesteerders onrecht zien als ‘verdienmodel’. Dat ze van ‘zaak’ naar ‘zaak’ gaan om gedupeerden bij te staan en een percentage meepikken. Hoe oprecht is hun vuist naar de overheid? Ik vraag het me af. Ik vraag me ook af, of dat er toe doet. Gaat het om de vuist, of om de intentie? Een klassiek ethisch spanningsveld tussen de gevolgethiek en plichtethiek.

Ik denk aan de ouders die door tussenkomst van een stichting waar zij niet of nauwelijks zeggenschap over hadden – waarschijnlijk ook bijgestaan door een kapitaalkrachtige – een zaak tegen TikTok aanspanden omdat er niet goed met de privacy van hun kinderen om was gegaan. Met als doel een ‘schadevergoeding’ voor de inbreuk. Wat? Deze ouders hebben zelf geen verantwoordelijkheid genomen door zich te verdiepen waar ze hun kinderen aan overleverden, en krijgen daar dan nog geld voor ook?

De claim tegen VWS: in hoeverre dient dat het maatschappelijk belang? Privacy als grondrecht moet beschermd worden, natuurlijk! Vanuit die intentie zullen mensen worden verleid om mee te doen, maar het geld van de mogelijke schadevergoeding komt uit de gemeenschap. De vraag is niet wie er tegen onrecht is, maar: wie wordt hier beter van?

Deze column is geschreven voor iBestuur Magazine en werd in januari 2022 gepubliceerd (#41).